Την Σοφία την γνώρισα στην παρουσίαση του βιβλίου «Ημερολόγιο ενός Ανέργου». Την είδα να κλαίει αφηγούμενη σε μία ιταλίδα δημοσιογράφο την περιπέτεια της. Την είδα να γελάει όταν μιλούσε για τα παιδιά, για τα παιδιά της, για όλα τα παιδιά του κόσμου. Κι ύστερα την είδα πάλι να συνεπαίρνει τον κόσμο που είχε έλθει στην εκδήλωση.
Η Σοφία είναι δασκάλα πιάνου και γράφει παραμύθια. Αν ψάξεις πληροφορίες για εκείνη δεν θα βρεις, αντίθετα θα πέσεις σε αυτό το κείμενο:
«Με λένε Σοφία Πολίτου-Βερβέρη. Τα παιδιά μου με φωνάζουν mummy douce, δηλαδή γλυκιά μαμά.
Εσείς μπορείτε να με λέτε όπως σας αρέσει, αφού όμως πρώτα σας δώσω μερικές πληροφορίες για μένα.
Έχω μέσα μου:
Πολλές νότες γιατί είμαι δασκάλα πιάνου.
Πολλά γράμματα γιατί γράφω φανταστικές ιστορίες από παιδάκι.
Πολλές εικόνες γιατί διαβάζω πολλά βιβλία.
Πολλές φωνές γιατί μιλάω με τους ήρωες των παραμυθιών.
Πολλά χρώματα γιατί χρώματα έχουν και οι φωνές και τα συναισθήματα.
Λίγους αριθμούς γιατί στα μαθηματικά ποτέ δεν αρίστεψα αν και είμαι αριθμομνήμων.
Αρκετή ζάχαρη γιατί μου αρέσουν τα γλυκά.
Όλα τα μπλε γιατί αγαπώ πολύ τη θάλασσα και τα δελφίνια.
Τις φωνές του ουρανού γιατί μιλάω μ’ ένα πουλί, τον Ξεριόλα, που τα ξέρει όλα.
Ελάτε να πετάξουμε μαζί με του Ξεριόλα τα φτερά,
θα πάμε παντού και πουθενά να βρούμε την αλήθεια
μέσα απ’ τα παραμύθια!»
Της ζήτησα μία συνέντευξη για το MyDad. Να μας μιλήσει για παραμύθια, μπαμπάδες, μαμάδες, παιδιά, για την κρίση και τα όνειρα…
– Ποιοι λένε τα καλύτερα παραμύθια; Οι μπαμπάδες ή οι μαμάδες;
Όλοι μπορούν να πουν παραμύθια, αρκεί να ακούσουν το παιδί που έχουν μέσα τους. Καλύτερα παραμύθια λέει ο τυχερός αυτός που τον συνεπαίρνει το ανόθευτο συναίσθημα του παραμυθιού και τότε, μπαίνει μέσα στο παραμύθι κι αρχίζει να αφηγείται χωρίς τελειωμό! Δεν είναι χαρακτηριστικό φύλου, αλλά ψυχοσύνθεσης.
– Ο δικός σου μπαμπάς σου έλεγε παραμύθια; Θυμάσαι κάποιο;
Ο μπαμπάς, μου ήταν ναυτικός και έλειπε για μεγάλο διάστημα. Έτσι, όταν ήταν σπίτι προσπαθούσε να αναπληρώσει κάθε συναισθηματικό κενό.
Ο δικός μου μπαμπάς αφηγούταν παραμύθια και εξωτικές ιστορίες από τη ζωή και τα ταξίδια του. Δυο – τρία ήταν τα αγαπημένα του παραμύθια, όμως κάθε φορά που τα έλεγε ήταν σαν καινούρια και πιο όμορφα. Θυμάμαι το παραμύθι που η ηρωίδα αποκτούσε τρία φορέματα, τον ουρανό με τ’ άστρα, τη γη με τα λουλούδια, τη θάλασσα με τα ψάρια… Με έπαιρνε στην αγκαλιά του, καθόμασταν έξω στο μπαλκόνι, βλέπαμε το φεγγάρι και ξεκινούσε. Όλος ο κόσμος σε μια αγκαλιά.
Ήταν ένας αυθεντικός παραμυθάς.
-Εσύ πως ξεκίνησες να γράφεις παραμύθια;
Έγραφα από μικρή, από το Δημοτικό. Κάθε έκθεσή μου στο σχολείο, ένα μικρό, φανταστικό αριστούργημα. Αργότερα, ανοίχτηκα στην ποίηση, αυτή είναι η πρώτη μου αγάπη. Μετά, σε συνδυασμό με τη μητρότητα, τις αναμνήσεις, τις επαγγελματικές ενασχολήσεις, τα διαβάσματα, τα ψαξίματα, ήρθαν τα παραμύθια, οι μικρές παιδικές ιστορίες.
Με τη συμμετοχή μου σε έναν διαγωνισμό το 2008 (3o Story Telling Festival) κέρδισα το πρώτο βραβείο «καλύτερου πρωτότυπου γραμμένου παραμυθιού» με την ιστορία «Γκανού, ο γιος του πολεμιστή». Μετά, ως επιβράβευση, παρακολούθησα τα σεμινάρια αφηγηματικής τέχνης του Μικρού Πολυτεχνείου, με δασκάλα την παραμυθού Μάνια Μαράτου. Υπέροχη εμπειρία, βεβαίωσε μέσα μου πράγματα. Με πήγε παρακάτω.
-Τα “δοκιμάζεις” πριν να δώσεις στον εκδότη; Περνούν από …κριτική επιτροπή;
Πρώτα περνούν από μένα, μετά από την υπόλοιπη οικογένεια. Αν πάνε σε εκδοτικό οίκο, περνούν και από εκεί, όμως δεν μπορώ να εξηγήσω τα κριτήριά τους.
Στο σπίτι, συνήθως τα διαβάζω πρώτα στον μπαμπά της οικογένειας, τον άντρα μου. Κατόπιν στα παιδιά.
Εκδότης; Στην εποχή μας, όσο κι αν υπάρχει η ανάγκη για δημιουργία και επικοινωνία, οι εκδότες δεν ασχολούνται και πολύ με τα … «νέα» ονόματα, τους κοστίζουν περισσότερο, έτσι μου είπαν μερικοί υπεύθυνοι εκδοτικών οίκων. Άλλοι, μου είπαν ότι τα γραπτά μου πέρασαν το δεύτερο γύρο αξιολόγησης κι αν έχω κάποιον να τα «σπρώξει» λίγο να πάνε στον πρώτο γύρο…
Μετά από πολλά που άκουσα και είδα, βρήκα παρηγοριά στα φτερά της «Σαϊτας», όπου είναι ηλεκτρονικές εκδόσεις που λειτουργούν με τη φιλοσοφία του εθελοντισμού. Δεν κερδίζεις χρήματα, όμως δεν πληρώνεις χρήματα. Τα κείμενα βγαίνουν πιο γρήγορα στον αέρα, η δουλειά και η παρουσία τους είναι επαγγελματική.
– Πιστεύεις ότι τα παιδιά, παρά το ότι πλέον είναι “κάτοικοι του διαδικτύου” θέλουν να ακούν παραμύθια όπως οι προηγούμενες γενιές;
Είναι πως θα τα μάθεις τα παιδιά, σε τι «αγκαλιές» θα τα ρίξεις. Πιστεύω πως πάντα θέλουν να τους συνεπαίρνει μία φανταστική ιστορία, να νιώθουν κομμάτι της και να την αναπαράγουν στα παιχνίδια τους.
Λέω πως θέλουν να ακούν παραμύθια, γιατί στην εποχή της ανώφελης τρεχάλας που ζούμε, έτσι κερδίζουν παραπάνω χρόνο με τους γονείς τους και αυτοί φέρουν ευθύνη που τα παιδιά τους είναι «κάτοικοι του διαδικτύου». Το διαδίκτυο δεν εξάπτει τη φαντασία, το παραμύθι όμως ναι!
Τα παραμύθια λειτουργούν παρηγορητικά, όπως και στις προηγούμενες γενιές. Έχουν συμβολισμούς και μυστικά που όταν τα αποκωδικοποιήσεις σου δίνουν μεγάλη ενέργεια και δύναμη.
– Πως βιώνουν τα παιδιά μας την κρίση; Και τι πρέπει να κάνουμε εμείς γι αυτό που αισθάνονται;
Σίγουρα δε βιώνουν την κρίση με το ίδιο άγχος και πανικό που τη βιώνουμε εμείς, όμως από τη στιγμή που επηρεάζεται η καθημερινότητά τους σαφώς επηρεάζονται και αυτά και περισσότερο η ψυχούλα τους.
Έκπτωση στη ζωή τους, στη σχολική κοινότητα, στις δραστηριότητές τους, στα «θέλω» τους, στις ανάγκες τους, στις συμπεριφορές. Το αποτύπωμα της σφραγίδας της κρίσης στο κυτταρικό και ψυχικό τους dna δεν το έχουμε δει ακόμα.
Εμείς μπορούμε να τα βοηθήσουμε και να βοηθηθούμε δίνοντας αγάπη, έχοντας υπομονή, παίρνοντας δύναμη, μοιράζοντας αισιοδοξία, λέγοντάς τους την αλήθεια μέσα από τα παραμύθια, εκεί όπου πάντα κερδίζει στο τέλος το καλό.
– Πέρασες τον εφιάλτη της ανεργίας όπως εκατοντάδες χιλιάδες συμπολίτες μας, πως “πέρασε” αυτή η εμπειρία στα παιδιά;
Τον πέρασα και είχα την ανάγκη να εκφραστώ όσο ποτέ άλλοτε. Αν διαβάσετε το βιβλίο «Το ημερολόγιο ενός ανέργου», θα με βρείτε μέσα.
Τα παιδιά μου, στο σύνολο, λειτούργησαν ώριμα για το μικρό της ηλικίας τους. Αυτό το συνειδητοποιούσα λίγο μετά. Σαφώς και υπήρχαν φορές που τα ζητούμενά τους και ο τρόπος που τα διεκδικούσαν μάς γέμιζαν ενοχές, όμως, στο σύνολο, κατανοούσαν την κατάσταση και είχαν μεγάλη υπομονή. Αποτύπωναν εικόνες και από το σχολείο, τους βάζαμε να διαβάζουν μαζί μας ενημερωτικά άρθρα, να βλέπουν φωτογραφίες και βίντεο, τους εξηγούσαμε όσο πιο απλά και αληθινά μπορούσαμε ώστε να κατανοήσουν την πραγματικότητα που κρύβεται πίσω από την ψεύτικη εικόνα της κοινωνίας που ζούμε.
Όπως όλοι, έτσι κι εκείνα είχαν κι έχουν απωθημένα, όμως είμαστε μία πολύ δεμένη οικογένεια και αυτό μας βοήθησε πολύ στην μίζερη περίοδο της ανεργίας, όχι ότι τώρα που βρήκα εργασία έχουν αλλάξει πολύ τα πράγματα. Πολλές φορές τα παιδιά με παρηγόρησαν και ήταν αυτά που με τράβηξαν από το χέρι για να τους διαβάσω κάποιο βιβλίο ή να κάνουμε κάτι μαζί και να με στηρίξουν με τον τρόπο τους. Από εκείνη την περίοδο έχω φυλάξει πολύ ωραίες ζωγραφιές τους, μηνύματα και αγάπη, πολλή αγάπη.
– Τι ελπίζεις και τι φοβάσαι περισσότερο για τη νεότερη γενιά;
Φοβάμαι μη φοβηθούν, μη σταματήσουν να ονειρεύονται, μη ζήσουν με τεχνητή νοημοσύνη, μη μετρούν τις ώρες με βάση το πρόγραμμα της TV, μη φέρονται σαν ήρωες cartoon, μην πλαστικοποιηθούν.
Εύχομαι να ασχολούνται με τις τέχνες, να μυρίσουν τη ζωή, να ζήσουν στη φύση, να γελούν, να αγαπούν, να αγκαλιάζονται, να τραγουδούν, να λένε παραμύθια, να μαθαίνουν, να δημιουργούν.
– Μια συμβουλή προς εμάς τους μπαμπάδες;
Μπαμπάδες, η κρυφή, αθόρυβη δύναμη του σπιτιού.
Επειδή μεγάλωσα με τον καλύτερο μπαμπά του κόσμου, αυτόν που μου έλεγε «Μη φοβάσαι τίποτα, εγώ είμαι λιοντάρι, θα τους φάω όλους», και τον πίστευα, θα έλεγα στους μπαμπάδες να αισθάνεστε δυνατοί, να είστε γενναιόδωροι, κατευναστικοί, αστείοι, πάντα έτοιμοι να υπερασπιστείτε την οικογένειά σας, την ομορφιά της. Να είστε κοντά στα παιδιά κάθε στιγμή, και στο διάβασμα και στην αδιαθεσία και στο παράπονο και στην επιβράβευση και στις χαρές και στις λύπες.
Αν θέλετε να πλουτίσετε, να είστε δοτικοί.
Πες μας δύο λόγια για τα παραμύθια που έχεις γράψει μέχρι σήμερα αλλά και αυτά που ετοιμάζεις.
Από το 2008, που βραβεύτηκε ο «Γκανού…» έχω γράψει πάνω από είκοσι παραμύθια, όμως τα περισσότερα, λόγω εκδοτικής δυστοκίας, βρίσκονται στην «αίθουσα αναμονής».
Μέχρι τώρα, έχω εκδώσει σε έντυπη ή ηλεκτρονική μορφή, τρεις μικρές παιδικές ιστορίες. Κάποιες από αυτές υπάρχουν μόνο στα ελληνικά, κάποιες και στα αγγλικά και ιταλικά.
Συνήθως γράφω … αυτόματα. Ή θα βγει με την πρώτη ή δε βγαίνει με τίποτα. Αν η ιδέα δεν κάθεται στο χαρτί, δεν την ενοχλώ άλλο.
Ο «Γκανού», το βραβευμένο παραμυθάκι, γράφτηκε μέσα σε είκοσι λεπτά. Καθόμουν δίπλα στο κρεβάτι του γιου μου και το έγραφα ενώ του τραγουδούσα για να κοιμηθεί. Είναι ένα βαθιά συναισθηματικό παραμύθι, με πολλά μηνύματα και συγκινησιακή φόρτιση. Κινείται ανάμεσα στο πραγματικό και το φαντασιακό και τα πλέκει με μοναδικό τρόπο. Είναι ένα από τα πολύ αγαπημένα μου.
«Το νερό και το χώμα» δείχνει παιδικό, απλοϊκό, αλλά αν το κοιτάξει κάποιος από κοντά θα δει πως μάλλον πρόκειται για αναρχικό παραμύθι.
«Η Μυρσίνη και η ροδιά η ευλογημένη», ξεκίνησε από τη ροδιά της αυλής μας και το ένα από τα δύο ονόματα της κόρης μου.
Τα παραμύθια, μου τα έχει πει ο Ξεριόλα που τα ξέρει όλα! Ο Ξεριόλα είναι ο δικός μου ήρωας, ένα πουλί από τα δάση του Βορρά που ταξιδεύσει σε όλο τον κόσμο και μαζεύει ιστορίες που ύστερα μου τις ψιθυρίζει στο αυτί!
Τι ετοιμάζω; Έχω μία σειρά από παραμύθια, που ταιριάζουν πολύ μεταξύ τους και ευελπιστώ να εκδηλωθεί ενδιαφέρον από κάποιον εκδοτικό οίκο, ώστε να ταξιδέψουν και αυτά στα παιδιά και στους μεγάλους.