Εμπνεύσεις

Τι είναι αυτό που κάνει το είδος μας μοναδικό όσον αφορά στην πατρότητα; Η επιστήμη προσπαθεί να βρει απάντηση.

Στα περισσότερα είδη του ζωικού βασιλείου ο ρόλος του πατέρα είναι περιορισμένος έως και ανύπαρκτος και ιδίως στα θηλαστικά η απουσία του πατέρα από την ανατροφή του παιδιού είναι ο κανόνας. Ανθρωπολόγοι όπως ο Λι Γκέτλερ και η Ρεμπέκα Σίαρ, προσπαθούν να βρουν τι κάνει το είδος μας ένα από τα λιγοστά -ανάμεσα στα ανώτερα θηλαστικά- όπου ο πατέρας δεν περιορίζει την παρουσία του μόνο στην αναπαραγωγική πράξη αλλά δίνει το παρών και μετά τους εννέα μήνες της κυοφορίας.

Κατά κανόνα όλο το έργο της ανατροφής το αναλαμβάνουν οι μητέρες, αλλά στο είδος μας η εξελικτική μας πορεία ήταν διαφορετική. Ο Γκέτλερ μελέτησε ομάδες ανδρών στις Φιλιπίννες στην περίοδο από το 2005 ως το 2009 και διαπίστωσε πως τα επίπεδα τεστοστερόνης στο αίμα του πατέρα πέφτουν δραστικά κοντά στον έναν μήνα από τη γέννηση του παιδιού και σταδιακά ανακάπτουν μετά το 12μηνο. Η τεστοστερόνη είναι η ορμόνη που έχει συνδεθεί με την αναπαραγωγή (ναι, το σεξ) και την ανταγωνιστική συμπεριφορά μεταξύ των αρσενικών. Η μείωση της είναι ίσως η παρέμβαση της Φύσης ώστε ο πατέρας να μείνει κοντά στη μητέρα του παιδιού του και να συνεργαστούν για να εξασφαλίσουν την ευημερία του. Την πτώση της τεστοστερόνης την έχουν καταγράψει και επιστήμονες που μετρούν την ζωή των πτηνών όπου η από κοινού ανατροφή των νεοσσών είναι συνηθισμένη υπόθεση.

Σε γορίλες της Ρουάντα τα αρσενικά μέλη της ομάδας παίζουν ουσιαστικά τον ρόλο του μπέιμπισιτερ, προστατεύοντας τα νεαρά μέλη από εξωτερικούς κινδύνους και βοηθώντας τα να αναπτύξουν τις απαραίτητες ικανότητες για να γίνουν αργότερα χρήσιμα μέλη της ομάδας. Όι αρσενικοί γορίλες εξασφαλίζουν την επιβίωση των μικρών ακόμα και αν αυτά χάσουν τη μητέρα τους. Μια ενδιαφέρουσα διαπίστωση είναι πως αυτή η συμπεριφορά μπορεί να κάνει τους αρσενικούς γορίλες πιο ελκυστικούς. Οι επιστήμονες που μελετούν τη συμπεριφορά τους εκτιμούν πως ίσως οι θηλυκοί γορίλες να εκτιμούν περισσότερο έναν αρσενικό που παίζει με τα παιδιά και ίσως αυτό να επεκτείνεται και στο δικό μας είδος. Ίσως οι πρόγονοί μας να είχαν την ίδια συμπεριφορά πριν το είδος μας εξελιχθεί. Βεβαίως υπάρχουν πολλά που δεν γνωρίζουμε και, όπως φαίνεται, περιμένουμε να μάθουμε…

Διαβάστε περισσότερα: Evolution of the dad

Μια ανησυχητική έρευνα από το Πανεπιστήμιο Duke δείχνει τον υψηλό βαθμό έκθεσης των βρεφών στα μικροπλαστικά.

Η σχετική έρευνα έδειξε πως η περιεκτικότητα μικροπλαστικών στο σώμα των βρεφών είναι 10 με 15 φορές μεγαλύτερη από εκίνη που εντοπίζεται στους ενήλικες. Τα αίτια φαίνεται πως είναι περισσότερα του ενός, καθώς στους «ενόχους» μπορεί να περιλαμβάνονται πλαστικά αντικείμενα που μασούν τα βρέφη αλλά και ίχνη πλαστικού σε μοκέτες και χαλιά.

Οι ερευνητές του πανεπιστημίου αρκέστηκαν σε ένα μικρό δείγμα από τις (χρησιμοποιημένες) πάνες έξι βρεφών και συνέκριναν τα δείγματα με τα απόβλητα δέκα ενηλίκων για να καταλήξουν στο συμπέρασμα πως οι άνθρωποι ηλικίας μερικών μηνών έχουν μεγαλύτερες συγκεντρώσεις σε μικροπλαστικά σε σχέση με τους μεγαλύτερους. Ο κίνδυνος των μικροπλαστικών δεν είχε αξιολογηθεί πολύ αναλυτικά μέχρι πρότινος, αλλά τα τελευταία χρόνια η αυξανόμενη μελέτη τους δείχνει -όπως φαίνεται- τη σύνδεσή τους με πιθανά προβλήματα υγείας. Αν και μία ποσότητα μικροπλαστικού μπορεί να περάσει μέσω του πεπτικού συστήματος και να αποβληθεί χωρίς πρόβλημα, πειράματα που έχουν γίνει στο εργαστήριο έχουν δείξει πως αν κάποια από τα μικροπλαστικά μπουν στον οργανισμό μπορούν να προκαλέσουν φλεγμονές και μεταβολικές διαταραχές.

Όπως σημειώνει το Euronews ένας φυσικός καθαριστής μικροπλαστικών είναι τα μύδια, που λειτουργούν ως φυσικά φίλτρα της θάλασσας, αλλά αυτό μάλλον δεν είναι ιδιαίτερα καθησυχαστικό για τους γονείς των βρεφών.

Την παρέμβαση του Επιτρόπου Δικαιοσύνης της Ευρωπαϊκής Ένωσης,  Ντιντιέ Ρεντέρς, για το ζήτημα της επικείμενης αλλαγής του εφαρμοζόμενου οικογενειακού δικαίου στην Ελλάδα, ζητεί το Ελληνικό Συμβούλιο Κοινής Ανατροφής – Σύλλογος «Συνεπιμέλεια».

Με κατεπείγουσα επιστολή του προς τον Επίτροπο της ΕΕ, που εδρεύει στις Βρυξέλλες, ο εν λόγω φορέας, ο οποίος αποτελεί το ελληνικό τμήμα του διεθνούς επιστημονικού οργανισμού με την επωνυμία «International Council of Shared Parenting» (ICSP), ζητεί από τον κ. Ρεντέρς να λάβει σαφώς θέση και να διατυπώσει τη γνώμη του, ώστε να καταδειχθεί «κατά πόσο η επικείμενη νομοθετική αλλαγή είναι σύμφωνη με τις βασικές αρχές και αξίες της Ένωσης, καθώς και με τις διεθνείς συμβάσεις».

Aναφερόμενο στο σχέδιο νόμου για την αλλαγή βασικών διατάξεων του ισχύοντος οικογενειακού δικαίου, το οποίο η κυβέρνηση κατέθεσε στις 18 Μαρτίου 2021 σε δημόσια διαβούλευση, το Ελληνικό Συμβούλιο Κοινής Ανατροφής – Σύλλογος «Συνεπιμέλεια  σημειώνει ότι «στο όνομα των πολιτικών των πολιτικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (…) φέρνει τους Έλληνες πολίτες σε χειρότερη θέση από αυτήν όπου βρίσκονται σήμερα».

Όπως τονίζεται στην επιστολή, «αντί να εφαρμοστούν οι καλές πρακτικές που συνιστούν διεθνείς οργανισμοί και εφαρμόζουν όλες οι χώρες, νομοθετείται μια νομολογία δεκαετιών, που θέλει την ανατροφή του παιδιού από ένα γονέα, που θα λέγεται “αυτός που συνήθως το παιδί διαμένει”, αντί γονέας με επιμέλεια, όπως σήμερα λέγεται».

Μάλιστα, το Ελληνικό Συμβούλιο Κοινής Ανατροφής – Σύλλογος «Συνεπιμέλεια» υπογραμμίζει ότι η τρέχουσα κατάσταση «θυμίζει τις πρακτικές που οδήγησαν την Ελλάδα στην είσοδό της στη ζώνη του ευρώ», καθώς, όπως εξηγεί, «αντί (η χώρα μας) να συμμορφωθεί με τα ευρωπαϊκά στάνταρ, νομιμοποιούνται αποκλίνουσες εσωτερικές πρακτικές, δημιουργούνται ψευδείς εντυπώσεις, χορηγούνται ψευδή στοιχεία. Μόνο που το τίμημα στην περίπτωση αυτή είναι η παραβίαση των δικαιωμάτων του ανθρώπου γονέων και κυρίως του παιδιού».

Το Ελληνικό Συμβούλιο Κοινής Ανατροφής – Σύλλογος «Συνεπιμέλεια» ασκεί δριμεία κριτική σε βάρος του περιεχομένου του ανακοινωθέντος σχεδίου νόμου, εστιάζοντας την προσοχή του στα ακόλουθα σημεία:

• Αντί να εξασφαλιστεί ότι το παιδί θα ανατρέφεται και από τους δύο γονείς στην περίπτωση διαζυγίου, διατηρείται η επιμέλεια κοινή στους γονείς, αλλά η φροντίδα του προσώπου υποχρεωτικά ex lege, πάντα, ασκείται από το «γονέα με τον οποίο το τέκνο διαμένει».
• Καταργείται η συναινετική, με σύμφωνο κοινής επιμέλειας, εναλλασσόμενη κατοικία του τέκνου, αφού απαιτεί το νομοσχέδιο να οριστεί «γονέας με τον οποίο το παιδί διαμένει».
• Αντί να εξομοιώνονται όλα τα παιδιά που γεννήθηκαν εκτός γάμου και αναγνωρίστηκαν, για τα παιδιά που π.χ. ο πατέρας ζήτησε να γίνουν εξετάσεις DNA, συνεχίζει μόνον η μητέρα τους να τα ανατρέφει.
• Αντί ως τόπος κατοικίας του παιδιού να είναι ο τόπος της τελευταίας κοινής κατοικίας των γονέων, ο «γονέας με τον οποίο το παιδί διαμένει» μόνος καθορίζει τον τόπο κατοικίας του παιδιού και μόνο για τη μεταβολή του, αφότου ο ένας τον καθορίσει, χρειάζεται η συμφωνία και των δύο γονέων.
• Αντί για ανατροφή και από τους δύο γονείς, προβλέπεται η επικοινωνία με τον δευτερεύοντα γονέα.
• Αντί να έχουν ίσες διανυκτερεύσεις με ελάχιστο το 35% με κάθε γονέα, προβλέπεται κατά τεκμήριο το 1/3 του συνολικού χρόνου επικοινωνίας με τον ένα γονέα. Πρακτικά αυτό σημαίνει τρεις ώρες Τρίτη και Πέμπτη απόγευμα, δύο Σάββατα βράδυ την εβδομάδα, πέντε μέρες τις διακοπές των Χριστουγέννων και του Πάσχα και δέκα μέρες το καλοκαίρι.
• Χωρίς να προβλέπονται μηχανισμοί, όπως η εξίσου απονομή χρόνου από τη Δικαιοσύνη, τα parenting plans, οι πίνακες διατροφής τέκνων και η φιλική Δικαιοσύνη, προβλέπεται υποχρεωτική διαμεσολάβηση, που μπορεί να τη διατάξει το δικαστήριο στη μέση μιας δίκης, αυξάνοντας το κόστος και το χρόνο.

Και η επιστολή προς τον Επίτροπο Δικαιοσύνης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Ντιντιέ Ρεντέρς, από τον οποίο ζητείται να παρέμβει και να λάβει θέση, καταλήγει με την επισήμανση ότι «οι διεθνείς συμβάσεις συνάπτονται, για να εφαρμοστούν πραγματικά και όχι προσχηματικά».

Σημειώνεται ότι η επιστολή προς τον κ. Ρεντέρς κοινοποιείται σε τρεις γλώσσες, ήτοι στα ελληνικά, στα αγγλικά και στα γαλλικά, ενώ παράλληλα κοινοποιείται προς αυτόν και το κείμενο του νομοσχεδίου, μεταφρασμένο στα αγγλικά, με την επισήμανση των επίμαχων σημείων.